شعر لری در مورد تورم

عصردنا : "موسی عباسی" از شاعران توانمند شهرستان چرام استان کهگیلویه و بویراحمد (زاگرس ) است که در سرودن شعر به زبان لری توانمند و شناخته شده است .

"عصردنا " قصد دارد تا نسبت به برخی اشعار ایشان در روزهای آینده اقدام نماید . امید است سایر شاعران هم استانی با ارسال اشعار خود به این پایگاه اطلاع رسانی ما را در این مورد همانند گذشته یاری نمایند.


*********************************

تا در کنی ومن بازار تا صتمن رته سرش

همی طوری من بیا بون حیونه کفتار ایخره

همو طوری ای گرونی مردمه با زار ایخره

بنزین وختی وگیر نیا کار نداریم یه بحثی یه

اگر خواسی یه جی بری ماشینل هم دربحسی یه

اسپ تورم درته وی آسونی و گیر نیا

آسمون هم بیا وزیر ای قیمتل و زیر نیا

هر کارمند و سر برج با د پیلله بهر کنه

او فقیری چی نداره با ید چه خل و سر کنه

ای مصالح وی گرونی واقعا باید سس کنی

کله مرغی هم نیابو حقیقتش درس کنی

وختی که مشکلات هسی هر کی ومن پس تو کره

همی موقه انتخابات تمام آدم مدبره

اندیشه یل نو ویبوین اوسه مردم باخورن

د م حونیل گرو گرو تا ماشینل غری خرن

بازار فاتحه گرمه همی شوول ومن شهر

آدمه که واکاندیدش من حونیل اییا ودر

ای تورم ومن بازار مردم منش گرسنه

جوونل هم وبیکاری وسر یک رمبسنه

یه درسه که مسئولین هرو نظارتی کنن

منی بازار چه فندیه مردمه غارتی کنن

انشالا روزی بیا که چیل ارزون وابوین

ای بازار گرون فروش همش پشیمونا بوین

صاحب زمون ایایه

وقتی که موقش ایبو صاحب زمون ایایه

عالم بهار ایبو دنیا وجون ایایه

وچهار مدورعالم بنگ اذون ایایه

تموم اهل عالم والامون ایایه

یا مهدی ادرکنی دل وزبون ایایه

ظلم ایروه وریشه عدل ومیون ایایه

قربون ذوالفقارش کافر کشون ایایه

ایمره قحط سالی گندم برون ایایه

مثل زمون مولا خیبر گشون ایایه

وقت ظهورش عیسی واسمون ایایه

هر کس که لایقش بو وجمکرون ایایه

بسیجیل ولایت قشون قشون ایایه

خیمه ایزنن ودلل سرتک ستون ایایه

روزی که تکسوار حیدر نشون ایایه

دوباره روز مردی وغیرت کشون ایایه

صحرا همش گل ایبو بلبل وخون ایایه

او روزحرف دلل وسر زبون ایایه

اردل بییم ومهدی وهر مکون ایایه

قربون ذولفقارش کافر کشون ایایه

دومین شعر را تقدیم بهآقا اباالفضل العباس می کنم :

ای ابَلفضل ای ماه هاشمی

همعلمداری هم برارمی

سر اَو رهتی رهاَو بَهسَه بی

لشکرکفر هم دهسه دهسه بی

نزنیدنیزه و مشکُم که سنگینه ستم

مو کهقول دامه که اَونه برسونُم و حرم

این شعر را هم تقدیم بهلر زبانان می کنم :

روز برفی تش بلیطی تو گلی یایش وخیر

کنج چاله کتر سه و خلخلی یایشوخیر

گرده و گلگ تکو شلشلی یایش وخیر

او متیلل نصف شو کشک خردن زر جلی یایش وخیر

شعر لری :

شعر: اشعار لری اين سامان دارای وزن و بدونقافيه بوده و به ندرت دارای رديف هستند.روح ميهن دوستی و

سلحشوری در قالب حماسی در سروده ها و ترانهها موج می زند.اشعار اين ديار به گونه انواع سروده های

آهنگين نماد و نمود ذوق و احساسات پاك مردماناين سرزمين و تبلور عشق ،احساسات ،آرا و نگرش ، سبك

زندگی ، باورها و پندارها وآداب و رسوم اينقوم اصيل هستند.شعر لری شامل انواع سروده های آهنگين زير

می باشد.﴿بلالبلال - داينی - سرو - شروه - گو كرو - يار يار - پی كلی يا سر كلی ﴾.

بلال بلال : سوخته و كباب شده معنا می دهد و در ادبيات كلاسيك اين قالب شعری را تغزل گويند. درنوع

بوير احمدی اين قالب شعری﴿تفنگ﴾سمبل و نماد می باشد. بلال بلال با حماسه آميخته است وترانه های

صرفا عاشقانه نيز در اين قالب ديده می شود.دربلال بلال تكرار﴿ بلال بلال ﴾در پايان هر بيتارتباطشعری را

برقرار می كند.

داينی :اين قالبشعری حالت حماسی داشته و شادمانه تر از بلال بلال است.داينی ها اشعار تك بيتاند

و بيشتر در عروسی ها توسط مردان و زنانخوانده می شوند.در اين قالب شعری بيشترين ارتباط شعری با

جمله﴿ هی گل ﴾است .نيز بخش شور آخرين داينی﴿ مستم مستم ﴾نام داردكه در گويش محلی لری به

آن﴿ مهسم مهسم﴾گفته می شود. در زير نمونه هايی از اين قالب شعری ذكر می گردد.

گو لا كونا بالغه نه وقت حالهئیدو شو نديدمش تی خوم دوساله .

چه خشه سوار وابی بری و مالشبوس كنیگلوپلش زر چشم كالش .

پهلله سرخی شلال سر بر گ شونتتا پنجتير چاك نبره كس نی بسونه .

سرو :اين قالبهمان سرود می باشدكه در عروسی ها و پيروزی های جنگی با صدای زير و كشيدهتوسط

زنان خوانه می شود.در اين سرودهاز اشخاص موردنظر بويژه عروس و داماد ويا اشخاص معروف نام برده

می شود. ﴿ وچويل تو بو مده مو و بو توسيرمموقع بودادنت مو گرمسيرم ﴾.

شروه :آوازی استحزن انگيز و سوز ناك كه در زمان مرگ و يا كشته شدن و از دست دادن عزيزانتوسط

زنان بر نعش مرده خوانده می شود ودر ضمن آنصفات و ويژگيهای فرد فوت شده با اندكی غلو بازگو ميشود.

يار يار :﴿ پیكلی يا سركلی ﴾ : آواز و سرودی است حزن انگيز و حماسی و عاشقانه كه حكايت ازیأس و

نوميدی دارد وبيشتر در تنهايی وموقع غروب خورشيد به توسط مردان وبا صدای بم خوانده می شود. اين

نوع سروده ملهم از مايه های آواز دشتی است.

علاوه بر آنچه در بالا بيان شد در اين سامان﴿شاهنامه خوانی ﴾و نيز خواندن﴿خسروشيرين﴾نظامینيز

مقبوليت دارند. شاهنامه را با آوازی حماسی ، اندوه بار وبا صدایكشيده در مجالس می خوانند.به كتاب

شاهنامه نام ﴿ هفت لشكر ﴾نيز اطلاق می شود.

شعر لری همراه با معنی

دَر گـُشی صُوِ زی /

دریچه صبح را گشود

طاقت شـَوِ سیانه دی نِداشت /

دیگر نمی توانست سیاهی شب را تحمل کند

دیو شو بکنده چادرس نها وِ دَو. /

دیو شب چادرش را در آورد و فرار کرد.

بُونگِ تَک خروس مَنده مین مال /

صدای تنها خروس باز مانده آبادی

طَهنه اِی زَنه وِ کـَوگِ دَر . /

به آواز کبک دری طعنه می زد .

بِرچ اِی زَنه وِ دیر /

می درخشد از دور

برفِ سایه وَنده گـُرده کـُه. /

برفی که روی کوه سایه انداخته

جاز وَ گینه های هُشکُلو، سیا /

بوته های "جاز " و " گینه "های خشک شده سیاه

پنجه سون وِ آسمون هوا /

پنجه هایشان به طرف آسمان بلند بود

زیر هر لشگِ سون، غـَمی خـَوه. /

زیر هر شاخه آنها غمی خوابیده است .

*****

دالوی، لَوس وِ جورِ دَر چُوی /

پیر زنی که لبهایش مانند درِ چوبی

بَسه بی هَمس /

همیشه بسته بود

قـُلفِ لَو ، رَه کـَلومِ نی گـُشی /

قفل لبهایش راه کلام را نمی گشود

دَسَلِس بِوَسته بی /

دست هایش بسته بود

رَه­یِ پای جور نَین /

راه پاهای مانند نی­اش را

چُمبه زَیده بی دَمِ بُهون /

جلوی سیاه چادر چمباتمه زده بود

تی یَلِس، دُو سَوز مُهره­ی دَلو /

چشمانش مثل دو مهر سبز رنگ بزرگ

زیرِ غارِ بُرگـَلِس وِلو /

زیر غار ابروانش آویزان بود

کـُور سُوئی کِه داشت /

بینایی اندکی که داشت

رَه­ی دیرِ­ای پاهی هَمس /

همیشه به دور دست نگاه می کرد

سالیونِ آزگار /

از سالیان دور

نِشتِ کُهِ نِه­ای نِیَشت /

به قله کوه می نگریست

تا کـُرِس کِه چند سال پیش /

تا پسرش که چند سال فبل

رَهده بی شکال بیا . /

به شکار رفته بود برگردد .

هیش کـَس نَگودِسه ، حَتا قَلا /

هیچ کس حتا کلاغ به او نگفته بود

کـُر کِه رَهده دینِ نُون وِ کـُه نیا /

پسری که دنبال لقمه نانی به کوه رفته دیگر بر نمی گردد .

*****

اُو سَگُویِ زَردِ با بَفا /

آن سگ زرد با وفایی که

واغمِ هُو هید هُم صدا وُ آشنا /

با غم پیر زن آشنا و هم نواست

جای هَست، هَی خوره غَمِ هُونَه /

و به جای استخوان غم او را می خورد

مِهرَوون وُ مِهرَوون /

در نهایت مهربانی

دَسَلِ نهاده زیر پُوزِ خُوس غَمی /

دستهایش را غمگنانه زیر پوزه اش گذاشته

سَر نهاده ری هُنُو /

سرش را روی دستها نهاده

جَم بِکرده دیمِ زیر پا /

دمش را زیر پایش جمع کرده

دُوده تی یَلِس، مینِ تیلِ هَمو /

چشمانش را به چشمان پیر زن دوخته

دالُوِ خُوی کِه بی، مارو همه . /

همان پیر زنی که غمخوار همه بوده است .

ایرج شمسی زاده

دیندی گَلَه گایَلتون روز آوُم و شو واوُم

سی کَهرَه شکاللتون دی واوُم و بو واوُم

زر گز عاقلی جامِ،گایَل عُواسی¹ پامه

گاپون خونه دیندامه تا سیش و دُو واوُم

مثل تیلت مَهسُم دَست بده من دهسُم

وَغُصّه نَه وَهرَه سُم پی غُصه یَل اُو واوُم

نه سیلِ نه بارونِ،نه موج نه طیفونِ

اَرس² چش گریونِ تا سیر شنُو واوُم

وَکانَه زَنَل سیرُم ،دَم تازه گُلی گیرُم

سی دُحتَرَل ایمیرُم تا کانَه وَ نو واوُم

می چه زرِ سر داری،می کی تو سَفر داری

مَهلی³ سَر خَر داری ،تا خُم سر گُو واوُم

کُربون⁴ سرت واوُم، هَم بفتُم و هم پاوُم

دورت خُم تیناوُم، دیندات وَلو واوُم

نشمین قد و بالات،سَر مینتِ⁵ تا نُک پات

باغ گُل همّی جات تا غَرق گُلُو واوُم

مو «ایرجو»ِ نومُم، دَ مُی⁶ نیگیره دومُم

سی چاسُم⁷ و سی شومُم،تا بعد چطو واوُم

_{1-عواسی:روستای عباسی از توابع شهرستان گناوه}

_{2- ارس:اشک}

_{3-مَهلی: زیاد ،خیلی}

_{4-کُربون: قربان}

_{5- مینت:موی تو- مین:مو}

6-مُی:ماهی

_{7- چاسُم:ناهارم}

بی انصاف

ای بلـبــــــل سرحد بنشین گرمسیری

جونــــــــم سر لوم اومیه یعنی که تو دیری

انصافَ منش نی که مو وی حال خرابــــــم

قربون تو وابوم و تو سی ییک دَ بمیــــــــری

پل بور

پل

ذلم ایخوا همَی کَس کارمآبو

بنه پا سر تیم دلدارمـــــــآبو

همو لحظی قراریبو بمیــرم

پلِ بورش طناب دارمـــــآبو

پایان.

همه ایگن بهار اومیه ، سال و نویه

اما سر درویل هنی هم شلویه

کره دز نویسا من ایدشت و،صحرا

اسیر رگ و ریشه ی بنگرویه

درنگی و گوگ و تهی نی و چشمه

حروم نفس نحس کرزنگلویه

دوی سی دل دردَبارم نویسا

که مرگ َم دَ تی دردمون کشکلویه

خیا ، پیر و پیغمبری حرف مفته

دزی سربلندی ، درو آبرویه

امیدی و ای تیر و طیفه مبندیت

کلو عاقل آبییه عاقل کلویه

و دین بو مگردیت و مردی مجوریت

که کر کهخدا و دوور کیبنویه

پایان.

غزل جونی ، گلم ، حالت چطوره ؟

گلم، حـال تیی کالت چطوره؟

خشی، خوبی، گل مینا بنــوشم؟

یل بالا بلَی بــــاوینه پوشم

ولات و ایل و مالِت در چه حـالن

جوونل دیبلالِت در چه حالن ؟

بگ بینم بهـــــار ابیده صحرا

سرو ایگو هنی هم خاله زهرا ؟

هنـــیساز و نغاره و داوتی هه

من آبـــادی فقیر پاپتی هه؟

.

.

.

برای دیدن بقیه شعر به ادامه مطلب رجوع کنید...

اینم یه شعر کوتاه لری تقدیم به همه شماها

چی کموترتیرخرده شوخوندارم

اینالم ز زور درد تاروز بیارم

نه کسی پیدا ایبو بپرسه حالم

نه حکیمی که دراره تیره ز بالم